Για τη μη ''Αναμέτρηση'' με το Κράτος - ή αλλιώς, προκαταρκτικές εκτιμήσεις για τη συγκρότηση ενός πολιτικο-ιδεολογικού ρεύματος (1ο Μέρος)

 

Οι θέσεις της ''Αναμέτρησης'' για τις κοινωνικές σχέσεις που λέγονται κοινότητα, κράτος, κεφάλαιο και (επαναστατικό ή μη) υποκείμενο, δεν είναι σαφείς, τουλάχιστον με μια πρώτη ανάγνωση των ιδρυτικών Θέσεων της οργάνωσης.

Σε αυτό το πρώτο μέρος, θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε τις θέσεις της οργάνωσης για το Κράτος. Θα ακολουθήσει, κάποια στιγμή, ένα δεύτερο μέρος, που θα έχει περισσότερο το χαρακτήρα θετικά εκφρασμένης αντι-αντίληψης.  H σειρά αυτή κειμένων θα πρέπει να θεωρηθεί, ως προς την πολιτική της ουσία, συνέχεια και εξέλιξη της κριτικής που είχε ασκηθεί σε ένα παλαιότερο πολιτικό project εδώ https://bestimmung.blogspot.com/2016/03/k-lab.html .Δεν θα σταθούμε σε επιμέρους πολιτικές πρακτικές ή μετωπικές συνεργασίες της οργάνωσης, αλλά κυρίως σε ορισμένες πολιτικο-ιδεολογικές της προκείμενες. Το γιατί ασχολούμαστε, νομίζουμε ότι θα είναι πλήρως κατανοητό, μετά την ανάγνωση του κειμένου.

Σύμφωνα με ένα σύντομο αυτο-παρουσιαστικό κείμενο της Αναμέτρησης, πρόκειται για μια οργάνωση που παλεύει για μια αριστερά ''ταξική και αντικαπιταλιστική, φεμινιστική και ΛΟΑΤΚΙ, αντιιμπεριαλιστική και διεθνιστική, διεθνική, διεθνή, ρηξιακή με την Ε.Ε, ενωτική και ανασυνθετική, δημοκρατική και δημιουργική, οικολογική και ανατρεπτική, αντιφασιστική''. Μια αριστερά που πρεσβεύει ''μια άλλη ηθική απέναντι στα κινήματα, στο κράτος, τον εαυτό της''. Αναφέρονται και άλλα χαρακτηριστικά. Φαίνεται πως πρόκειται για μια οργάνωση της κομμουνιστικής αριστεράς [ο αυτοπροσδιορισμός του ''κομμουνιστικού'' υπάρχει στο κείμενο των Θέσεων (σ.55), που σχολιάζουμε παρακάτω].

''Μια άλλη ηθική απέναντι στα κινήματα, στο κράτος, στον εαυτό της''. Ο αναγνώστης εύλογα μπορεί να υποθέσει πως αυτή η ηθική απέναντι στα κινήματα και στον εαυτό της (της αριστεράς), είναι μια ευμενής, θετικά διακείμενη ηθική. Άραγε και το ''Κράτος'' αξίζει μιας ανάλογης ηθικής αγκαλιάς? Δεν μπορεί να εννοεί κάτι διαφορετικό το απόσπασμα. Το Κράτος είναι κάτι που χρήζει ηθικής μέριμνας, όπως και τα κινήματα και η ίδια η αριστερά.

Τί στάση άραγε έχει μια αντικαπιταλιστική, ταξική, φεμινιστική και ΛΟΑΤΚΙ, δημοκρατική, οικολογική Αριστερά προς το Κράτος γενικά, και ειδικότερα, προς το μοντέρνο καπιταλιστικό έθνος-Κράτος? Το παραπάνω σημείο φαίνεται υπερβολικά μη κριτικό, για κάποια οργάνωση που πρεσβεύει πως κινείται σε ριζοσπαστική κατεύθυνση. 

Για να μπορέσουμε να προβούμε σε μια συστηματική ερμηνεία, θα πρέπει να ανατρέξουμε στο ιδρυτικό κείμενο με τις Θέσεις αυτής της νέας οργάνωσης. Αυτό παρατίθεται στο ίδιο site εδώ:

https://anametrisi.gr/theseis-idrytikis-syndiaskepsis-martis-2022/

Αφού διαβάσαμε το κείμενο των Θέσεων, αναζητήσαμε τις λέξεις ''κράτος'' και ''κεφάλαιο'' στο κείμενο των Θέσεων, όχι για να καταγράψουμε ποσοτικά αποτελέσματα, αλλά για να διαπιστώσουμε το περιεχόμενο που σε αυτές δίνεται. Ωστόσο, διαπιστώνουμε πως το ιδρυτικό αυτό κείμενο δεν έχει σημαντικές αναφορές στη γενική αντίληψη των συντακτών πάνω στο κράτος και το κεφάλαιο ως κοινωνικών σχέσεων.

Στη σελ. 44-45 περιγράφεται μια πολιτική ''κατακτήσεων και ρηγμάτων εντός της κυριαρχίας του κεφαλαίου'', όχι ''μιας ρήξης'' αλλά ''συνεχόμενων ρήξεων'', εννοώντας όχι απλά επιμέρους κοινωνικούς αγώνες, ούτε μόνο ένα πολιτικό πρόγραμμα διεκδικήσεων, αλλά ένα πλαίσιο που συνδυάζει αγώνες, πρόγραμμα και κυβερνητική πρόταση. Η αφήγηση προχωρά σε (ελάχιστα!) κριτική συνομιλία με την εμπειρία ΣΥΡΙΖΑ του 2015. Αναφέρεται το αναγκαίο περίγραμμα ενός  ''μεταβατικού προγράμματος'', το οποίο, προφανώς από τα συμφραζόμενα, θα το υλοποιήσει μια άλλη, αριστερή κυβέρνηση πιο πολιτικά διατεθειμένη από τον ΣΥΡΙΖΑ να κάνει τη ρήξη, που θα βασίζεται σε ένα ικανό κοινωνικό μπλοκ της ρήξης προχωρώντας αποφασιστικά, και με καλύτερη προετοιμασία απέναντι στη μεγάλη ''συνθετότητα'' του ζητήματος της σύγκρουσης της κοινωνικής αναπαραγωγής απέναντι στις επιταγές των αρχουσών τάξεων σε επίπεδο Ελλάδας και Ε.Ε. Όρια του ΣΥΡΙΖΑ θεωρούνται α) η υποτίμηση (sic) της θεσμικής υλικότητας του Κράτους (δομή και λειτουργίες τ κράτους) β) η γραφειοκρατικοποίηση, με τη δημιουργία ενός στρώματος μικροαστικών στελεχών γ) ανυπαρξία βούλησης για δημιουργία δομών κοινωνικού ελέγχου.

Στη σελ. 52 γίνεται λόγος για ''παραγωγική ανασυγκρότηση'', που περιλαμβάνει συνδυασμό ''κρατικοποιήσεων'' με ''λογική αυτοδιαχείρισης'', με γενίκευση της συνεταιριστικής οικονομίας και των αρχών του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου (53). Αναφέρεται πως βασική έμπνευση είναι το μοντέλο ''παραγωγής χωρίς αφεντικά'' 

[Πιθανόν, χωρίς να είμαστε σίγουρ, κοντά σε μια τέτοια λογική είναι το βιβλίο του Michael Albert που παρουσίασε το meta, φορέας του κόμματος του ΜΕΡΑ25, και το οποίο βιβλιοπαρουσιάστηκε στο φιλόξενο Red n' Noir, https://mera25.gr/vivlioparousiasi-choris-afentika-mia-nea-oikonomia-gia-enan-kalytero-kosmo-tou-michael-albert-ekdoseis-topos-meta/ ) 

Συνεχίζοντας με τις Θέσεις, το κεφ. περί Τακτικής και Στρατηγικής είναι μάλλον το πλέον αντιπροσωπευτικό για την ανίχνευση των θέσεων περί του Κράτους εντός του κειμένου. Γίνεται εδώ μια τριπλή κριτική στις αυταπάτες (αυτονόμησης) του πολιτικού (από το κοινωνικό),  στις αυταπάτες (αυτονόμησης) του κοινωνικού (από το πολιτικό), και στις αυταπάτες (αυτονόμησης) της στρατηγικής (από τη τακτική) (σ. 58, 59).

Τα σημεία του αυτοπαρουσιαστικού κειμένου, που ήδη αναφέραμε, παρουσιάζονται στις σελ. 62 και επ. 

Στη σ. 64 η ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας περιγράφεται ως διαδικασία, χωρίς όμως να περιγράφονται βασικές στιγμές ρήξης μέσα σε αυτή τη διαδικασία. Στη σ. 64 γίνεται λόγος για τα όρια των ''στρατηγικών εκδημοκρατισμού'', όμως το μόνο που αναφέρεται είναι η ανάγκη παρέμβασης μέσα σε θεσμούς και μέσα στην κοινωνία, με μια υπαινικτική αναφορά στο ότι το κράτος δεν είναι άλλος ένας θεσμός, αλλά κάτι με το οποίο πρέπει να αναμετρηθεί κανείς με έναν ξεχωριστό τρόπο, όπως και με τους μηχανισμούς του. Δεν αναμετριούνται όμως οι ιδρυτικές θέσεις της ''Αναμέτρησης'' κάπου με το ζήτημα αυτό.

Στη σ. 68 υπάρχει το μόνο υποκεφάλαιο που έχει τη λέξη Κράτος (Κράτος, υπερεθνικοί σχηματισμοί και πάλη για την εξουσία). Και εδώ έχουμε τη πιο χαρακτηριστική διαπίστωση των Θέσεων για το Κράτος:

''Αναγνωρίζουμε εσωτερικά, σε επίπεδο συνελεύσεων και διαδικασιών, την μονομέρεια αφηγήσεων «με το κράτος» και «πέρα από το κράτος»: απαιτείται μία σύνθεση πρακτικών, η οποία να αρνείται την ενσωμάτωση και να τεκμηριώνει την πολιτική παρέμβαση στους θεσμούς του κράτους υπό σαφείς όρους υπεράσπισης της λαϊκής κυριαρχίας. Η διάσταση της λαϊκής κυριαρχίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία στη σύγχρονη πραγματικότητα, όπου το κράτος διαπλέκεται με τη ύπαρξη υπερεθνικών σχηματισμών. Χρειάζεται να εμβαθύνουμε και σε επεξεργασίες τμημάτων του κρατικού μηχανισμού όπως η δικαιοσύνη, με τις οποίες η αριστερά - στην Ευρώπη τουλάχιστον - έχει δεκαετίες να ασχοληθεί σοβαρά, Επεξεργασίες που οφείλουν να οδηγούν σε μεταβατικές προτάσεις και στο σήμερα για τον εκδημοκρατισμό των μηχανισμών απονομής δικαιοσύνη''. 

Το υποκεφάλαιο κλείνει ως εξής: ''Τι μπορούμε να μάθουμε από παραδείγματα χωρών σε άλλες ηπείρους που έχουν αντιμετωπίσει τις προηγούμενες δεκαετίες τα προγράμματα δομικής προσαρμογής του ΔΝΤ; Ποια είναι, απ’ αυτή την άποψη, τα διδάγματα των αριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική;''

Και εδώ απλώς τελειώνουν οι ιδρυτικές θέσεις της Αναμέτρησης για το ζήτημα του (καπιταλιστικού, ή μη) Κράτους.

Ο πρόδηλος (αστικο-δημοκρατικός) κρατισμός της Αναμέτρησης εξειδικεύει ερμηνευτικά τις επιμέρους διεκδικητικές θέσεις της. Είναι φανερό πως οι αυτοπροσδιορισμοί, ταξική, αντικαπιταλιστική, φεμινιστική και ΛΟΑΤΚΙ, οικολογική κλπ, κινούνται εντός ορισμένου πλαισίου. Αυτό είναι η ικανότητα ''σύνθεσης κρατικών και μη κρατικών πρακτικών''. Επιπλέον, η σχέση κεφάλαιο δεν αναλύεται κάπου στις Θέσεις. Γίνονται όμως αναφορές σε μαρξιστικές αναλύσεις, χωρίς πάλι να διευκρινίζεται το βαθύτερο περιεχόμενο των θέσεων. Για ιδρυτικό κείμενο, πρόκειται για ένα ντοκουμέντο που δεν καθιστά ευχερή την κατανόηση των στρατηγικών του αντιλήψεων πάνω σε ορισμένα από τα κομβικά ζητήματα, όπως το κράτος και το κεφάλαιο. Επιτρέπει όμως το ίδιο το κείμενο, ως πιο θεμιτή και εύλογη ερμηνεία, εκείνη που λέει πως πρόκειται για μια σχετικά ήπια, σχετικά ''ρηξιακή'' μεταρρυθμιστική αντίληψη των πραγμάτων.

Ο συνδυασμός κρατισμού και αυτοδιαχείρισης οδηγεί την Αναμέτρηση και σε μια ανατίμηση και των αιρετικών συμβολών της ''μετα-αυτονομίας'', του ζαπατισμού, του σύγχρονου φεμινισμού, μόνο στο βαθμό όμως που μπορεί ένα μέρος τους να ενταχθεί σε αυτό το ημι-πουλαντζικό στρατηγικό σχέδιο συνάρθρωσης του κράτους και των κινημάτων για τη σύμπηξη μιας διεκδικητικής ''λαϊκής κυριαρχίας'' ενάντια στο κυρίαρχο εθνικό και διεθνή συνασπισμό εξουσίας των αρχουσών τάξεων.

Θα προτείνουμε λοιπόν, με βάση κάποιους κλασικούς κανόνες ανάγνωσης πολιτικών κειμένων, που δεν έχουμε την ευκαιρία να παραθέσουμε εδώ, πως όλες οι κοινωνικά προοδευτικές όψεις του προγράμματος της Αναμέτρησης που αναφέρονται είναι κατευθύνσεις ανα-διανομής των σχέσεων εξουσίας και πλούτου εντός του σύγχρονου πεδίου του Κράτους και του Κεφαλαίου, στο βαθμό που αυτό μπορεί να μετατοπιστεί σε προοδευτική κατεύθυνση, με το όριο να το θέτει η ιστορικά εφικτή ''σύνθεση'' κοινωνικών, κεφαλαιακών και κρατικών δυνάμεων. Η εκτίμηση αυτή ισχυροποιείται από τη χαμηλή ποιότητα της πολιτικής κριτικής που γίνεται στην περίοδο διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ (και όχι απλώς ΣΥΡΙΖΑ). Για το τί εννοώ αξιοπρεπή κριτική προς το ΣΥΡΙΖΑ καλής ή τουλάχιστον μέτριας πολιτικής ποιότητας, βλ. https://antiwarproject.blogspot.com/2021/10/blog-post.html.  

Με βάση την παραπάνω ανάγνωση, η προκαταρκτική εκτίμηση του γράφοντος είναι πως πρόκειται για μια οργάνωση κοινωνικά αρκετά προοδευτική, αλλά πολιτικο-θεσμικά συντηρητική, με γνώμονα τις ιστορικές εμπειρίες κοινωνικής χειραφέτησης και απελευθέρωσης που διαθέτουμε μέχρι σήμερα. Αυτό σημαίνει πως σε στιγμές κοινωνικής όξυνσης και μεγάλων διλημμάτων (πχ στιγμές εθνικής κρίσης), η αντίφαση του προοδευτισμού στο κοινωνικό ζήτημα και του συντηρητισμού στο ζήτημα της πολιτικής εξουσίας, είτε θα εκραγεί, διαλύοντας αυτή την πολιτική στρατηγική, είτε θα ''επιλυθεί'' με προσαρμογή της ''Αναμέτρησης'' στις δομές του καπιταλιστικού Κράτους και των όρων αναπαραγωγής του (ταξική, εθνική, πατριαρχική, γεωπολιτική αναπαραγωγή). Αν δηλαδή το πολιτικό σχέδιο της Αναμέτρησης πλησιάσει σε μεγάλα ζητήματα, προβλήματα και διλήμματα, έχει εγγεγραμμένες εντός του ήδη τις προϋποθέσεις ''ρεαλιστικής προσαρμογής του'' στο σύστημα με το οποίο η οργάνωση ισχυρίζεται ότι συγκρούεται. Αυτό μαρτυρά και η στάση της Αναμέτρησης απέναντι στην εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ, αφού δεν γίνεται καμιά κριτική στο ΣΥΡΙΖΑ ως προς τους παραπάνω βαθυ-δομικούς όρους των πυλώνων της κρατικής καπιταλιστικής εξουσίας, παρά μόνο ως προς τα στοιχεία πολιτικής βούλησης, και μάλιστα κυρίως της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ (βλ. τα προαναφερθέντα α), β), γ), και don't forget, ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ)

Διάφορα σημεία του κειμένου δείχνουν πως οι θέσεις της Αναμέτρησης για το Κράτος εμπνέονται από το μοντέλο ανάλυσης του Κράτους του Νίκου Πουλαντζά. Υπάρχουν όμως κάποιες διαφορές. Ως προς το κοινωνικό υποκείμενο, αναφέρονται πιο ρητά και άλλες μορφές καταπίεσης, πέρα από την ταξική. Ως προς το πολιτικό υποκείμενο, απουσιάζει από τις θέσεις της Αναμέτρησης κάποιος στοχασμός για τις αντιφάσεις του Κράτους, αλλά και τις κοινωνίας. 

Έτσι, σε σχέση με τον Πουλαντζά, βρίσκουμε τις Θέσεις κοινωνικά πιο προοδευτικές, και πολιτικο-θεσμικά πιο συντηρητικές και κρατικιστικές. 

Κοινό με τον Πουλαντζά, πάντως, είναι το πρόταγμα συνδυασμού κρατικής πολιτικής και θεσμών αυτοδιαχείρισης, η ουσιαστική απόρριψη της ''δυαδικής εξουσίας'' ως στιγμή μιας ρήξης που κορυφώνει άλλες ρήξεις (με το χαρακτήρα συμβάντος), και η κατανόηση του πολιτικού ανταγωνισμού ως μια σειράς ρήξεων, με τρόπο που αναγνωρίζει την κατάληψη της υπάρχουσας κυβερνητικής-κρατικής εξουσίας ως ένα στρατηγικής σημασίας και αναγκαίο βήμα. 

Ωστόσο, οι Θέσεις μοιάζουν να έχουν μια πιο συμφιλιωτική, ακόμα λιγότερο ανταγωνιστική σχέση με το Κράτος, σε σχέση με τον Πουλαντζά.

Ενισχυτική αυτής της διαπίστωσης είναι η μετατροπή στο κείμενο των Θέσεων των ''εμπειριών των αριστερών κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής'', από ισχυρή βεβαιότητα αντιπρότασης (στο παρελθόν ανάλογων αριστερών προτάσεων) σε αμυδρό ερώτημα (στο τέλος του προαναφερθέντος αποσπάσματος). Πάντως, σε συγκυριακό πολιτικό επίπεδο, κυβερνητικές εκλογές που αναδεικνύουν προτάσεις όπως του Μπόριτς (στη Χιλή) ή του Λούλα (στη Βραζιλία, δευτερευόντως) φαίνεται να συνοδεύονται από έντονο ή συγκρατημένο ενθουσιασμό μελών και στελεχών της Αναμέτρησης. Ωστόσο, την επόμενη μέρα των αρχικών πολιτικών πανηγυρισμών, αυτές οι κυβερνητικές επιλογές ξεχνιούνται, ενώ η πορεία τους είναι, λιγότερο ή περισσότερο γρήγορα, προς το αντιδραστικότερο. Μάλιστα, στην περίπτωση του Μπόριτς, μετά την εκλογή του είχαμε καταστολή μαθητικών και ιθαγενικών κινημάτων, μη χορήγηση αμνηστίας σε πολιτικούς κρατούμενους, κ.α, ενώ εξ αρχής το πολιτικό κόμμα του ήταν ο πυρήνας μιας διακομματικής συναίνεσης ενάντια στα πιο προωθημένα αιτήματα της χιλιανής κοινωνικής εξέγερσης. Όπου Σύριζα ή Μπόριτς, βλέπουμε ουσιαστικά τον πολιτικό ορίζοντα του σχεδίου της Αναμέτρησης, με τις όποιες αποτυχίες να αποδίδονται σε ''λάθη'' πολιτικής βούλησης και όχι σε δομικούς, ελέγξιμους εκ των προτέρων παράγοντες (βλ. π.χ, επίπεδο κοινωνικού ανταγωνισμού, συμμαχία με κεφάλαια, σχέση με κρατικούς θεσμούς, κρατικά οικονομικά, κ.α.). 

Πρόκειται για ένα είδος ρεφορμιστικού μεταμοντερνισμού (σημείωση: δεν καταγγέλλουμε το ''μεταμοντέρνο'' γενικά και αόριστα), ο οποίος αρέσκεται να θεωρεί όλα τα κρίσιμα ζητήματα εξαρτώμενα από εύκολα μεταβαλλόμενους συγκυριακούς παράγοντες, με τρόπο αρκετά τυχαίο και εξαρτώμενο από την πολιτική βούληση και τις πολιτικές ενέργειες Κομμάτων, Ηγεσιών κλπ (που χτίζουν και ξαναχτίζουν συνεχώς μέτωπα ανεξάρτητα από κοινωνικές διεργασίες). Εξαφανίζοντας, κατ'επέκταση, από τη σκέψη της πολιτικής συγκυρίας (όχι της θεωρίας) δομικούς παράγοντες της αναπαραγωγικής εξουσίας του κράτους και του κεφαλαίου (βλ. δομές καταπίεσης που αναφέρθηκαν σε σχέση με κράτος κεφάλαιο, κρατικά οικονομικά που περιορίζουν τα περιθώρια άσκησης αναδιανεμητικής πολιτικής από κυβερνήσεις, κ.α).  Για άλλη μια φορά, το πώς αυτά τα ρεύματα ανέλυσαν ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και ανάλογα πολιτικά φαινόμενα, όταν το πράγμα ''έκαιγε'', αλλά και το πώς αποτιμούν σήμερα αυτές τις πολιτικές εμπειρίες, είναι χαρακτηριστικό, και συμπυκνώνει, καλύτερα από τις θεωρίες, την ουσία τους ως πολιτικών ρευμάτων.

Επιπλέον, εκτιμούμε ότι αυτό το πολιτικο-ιδεολογικό ρεύμα έχει μέλλον, χωρίς να έχει βρει ακόμα τις οργανωτικές του μορφές. Από τις ΗΠΑ μέχρι την Τουρκία, κοινωνιολογικές έρευνες δείχνουν ότι οι νέες γενιές (βλ. millennials, Z κ.α), βρίσκονται πιο κοντά στην αξιακή και πολιτική τοποθέτηση αυτού του ρεύματος, σε σχέση με πιο ''συντηρητικούς'' πολιτικούς ανταγωνιστές του. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα, όπου, βέβαια, το τριπλό ζήτημα της δημογραφικής γήρανσης, των μεταναστευτικών πληθυσμών και των ''ανατολικοευρωπαικών'' μοντέλων πατριαρχικής οικογένειας (με δυο λόγια, η ελληνική εθνοπατριαρχία), δίνει μια επιπλέον εκρηκτική διάσταση στο παραπάνω προοδευτικό κοινωνικό περιεχόμενο (για την κατανόηση της κοινωνικο-ταξικής δομής της ελληνικής κοινωνίας σε σχέση με αυτό, χρειάζεται επιπλέον σκέψη και έρευνα).  Σε μια ορισμένη πολιτική κατεύθυνση, που παρακολουθεί αυτές τις εξελίξεις, κινείται το ινστιτούτο Eteron, οι αναλύσεις του οποίου βαίνουν σχετικά παράλληλα με τις παραπάνω θέσεις της οργάνωσης. Χαρακτηριστική θεωρούμε, για τις στρατηγικές πολιτικές κατευθύνσεις του Ινστιτούτου, τη συνέντευξη του Adam Tooze στον Γ.Σακελλαρίδη, διευθυντή του Eteron και πρώην στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, που έγινε στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (για την επιχειρηματική συμμετοχή σε αυτό, βλ. το σύνδεσμο). Τα παραπάνω, δείχνουν και το πώς ο ευρύτερος αυτός πολιτικο-ιδεολογικός χώρος συμμαχιών (δεν ταυτίζω Αναμέτρηση με Έτερον) χαράσσει μια νέα διάκριση μεταξύ ''προοδευτικού'' κεφαλαίου και ''αντιδραστικού'' κεφαλαίου, με κριτήριο την αναγνώριση επιμέρους δικαιωμάτων, και όχι με κριτήριο τη συμμαχία για την κοινωνική επανάσταση σε σύγκρουση με την εξουσία του κεφαλαίου ως κοινωνικής σχέσης και με το διεθνές κεφαλαιοκρατικό σύστημα.  

Το συμπέρασμά μας είναι πως οι Θέσεις της Αναμέτρησης περιγράφουν την αξίωση ενός πολιτικού χώρου στα αριστερά της μεταπολεμικής σοσιαλδημοκρατίας, μιας post-σοσιαλδημοκρατίας που φιλοδοξεί να συναρθρώσει το κεφάλαιο και το κράτος με τα αιτήματα των υποτελών διαφόρων μορφών καταπίεσης, σε μια κατεύθυνση διεκδίκησης μιας σχετικής αναδιανομής της εξουσίας και του πλούτου προς σχετικό όφελος των ασθενέστερων απέναντι στον εγχώριο και διεθνή αστικό συνασπισμό εξουσίας. Η πολιτική θέση αυτού του χώρου λοιπόν βρίσκεται περίπου στη θέση της αριστερής αντιπολίτευσης στους Δημοκρατικούς των ΗΠΑ (αριστερά της αστικής κεντροαριστεράς του σήμερα). Εκτιμούμε, λοιπόν, πως το πολιτικό ρεύμα που εκφράζει η Αναμέτρηση (και όχι απλώς η ίδια ως οργανωτικός σκελετός), επιδιώκει, και είναι λογικό να επιδιώκει, μια νεο-post-σοσιαλδημοκρατική αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος και του κεφαλαιοκρατικού μοντέλου ανάπτυξης-αναπαραγωγής, την αναγκαιότητα της οποίας στην Ελλάδα πρώτο υποστήριξε το Μέρα25.

Αφού λοιπόν έκανα αυτή τη πρωτόλεια γενική εκτίμηση, που είχε κυρίως ανιχνευτικό χαρακτήρα, θα ακολουθήσει ένα δεύτερο κείμενο-μέρος, που θα έχει περισσότερο το χαρακτήρα κριτικής ανταπάντησης. Η κριτική μου θα υποστηρίξει τη θέση,  πως η συνάρθρωση του Κράτους, της οργάνωσης των αφεντικών (όλων των ειδών), με μια παραγωγή ''χωρίς αφεντικά'', είναι αδύνατη, και πως η προσπάθεια συνάρθρωσής τους στην καλύτερη περίπτωση θα μας δώσει μια κοινωνική ανασύνθεση της κεφαλαιοκρατικής εκμετάλλευσης, και μάλιστα, σε περίοδο κρίσης. Σαν αυτή που προτείνουν οι Sanders, Βαρουφάκης, αλλά, και σε πιο ''δεξιόστροφες'' εκδοχές, οι Rifkin, Mason κ.α. 

Κορυφαίο παράδειγμα αυτής της προσπάθειας συνάρθρωσης θεωρώ αυτό που θα ονόμαζα ''αναρχο-δικαιωματισμό'', στο βαθμό (και μόνο) που βλέπει μια συμπληρωματικότητα μη αυταρχικών, προοδευτικών, αριστερών κλπ κυβέρνησεων με το αναρχικό ή το αυτόνομο κίνημα, επιδιώκοντας αυτή τη συνάρθρωση στρατηγικά (και όχι τακτικά) στο πεδίο των ''δημοκρατικών δικαιωμάτων''. Αναγνωρίζω βέβαια ότι, πράγματι, έχει χρησιμότητα η αντανάκλαση των κοινωνικών ριζοσπαστικών δυνάμεων, με το τρόπο όχι της ''συνάρθρωσης'' αλλά του εξαναγκασμού των εχθρών σε παραχωρήσεις, και με το τρόπο των ρήξεων μέσα στον κυρίαρχο συσχετισμό δυνάμεων και στους θεσμούς. Όχι όμως με σκοπό την κατάληψη ή διατήρηση ή σταθεροποίηση της κρατικής-κυβερνητικής εξουσίας ως ''αναγκαία μετάβαση'' σε κάτι άλλο, αλλά με σκοπό την κοινωνικο-οργανωτική ενδυνάμωση και συναγωνιστική ανασύνθεση των υποτελών κοινωνικών ομάδων και πληθυσμών, και την κατασκευή της κοινής στρατηγικής τους κατά την ανάπτυξη των κοινών τους αγώνων και την αποδυνάμωση του εχθρού. Προτιμώ λοιπόν μια τακτική χρήση των δικαιωμάτων που εντάσσεται σε μια στρατηγική μη συνάρθρωσης ή απεξάρθρωσης της σχέσης Κράτους-κινημάτων.

Στη πραγματικότητα, η αναγκαία, συναρθρωμένη συμπληρωματικότητα που έχουν ή μπορούν να αποκτήσουν, σύμφωνα με την Αναμέτρηση, το αστικο-δημοκρατικό κράτος, οι αυτοδιαχειριζόμενες κοινότητες και οι επιμέρους κοινωνικοί αγώνες στα διάφορα πεδία καταπίεσης, μαρτυρά την βαθύτερη έλλειψη εμπιστοσύνης στη δυνατότητα και την ικανότητα των κοινωνικά καταπιεζόμενων και εκμεταλλευόμενων ομάδων να χτίσουν έναν κόσμο επαναστατικά διαφορετικό από το σύστημα της καταπίεσης και εκμετάλλευσης, ενάντια στο και πέρα από το καπιταλιστικό σύστημα. Και αυτό, παρά την γενική πολιτική τοποθέτηση ενάντια σε όλες τις μορφές καταπίεσης. Το μείζον ''πρόβλημα της Κρατικής Εξουσίας'' δεν είναι παρά μια δευτερολογία πάνω στο ''πρόβλημα του υποκειμένου''.

Δεν ξέρουμε πότε θα δημοσιευτεί το δεύτερο μέρος, ίσως ενόψει των εκλογών.

 

γ.ε